Van ‘Gerechtigheid en Vrede’ naar ‘Gerechtigheid, Vrede en Heelheid van de Schepping’

Aan het begin van 1983 werd ik door Pater Generaal Heinrich Heekeren benoemd tot Internationaal Coördinator voor Gerechtigheid en Vrede. Bij het aanvaarden van dit nieuw gecreëerde ambt lag er geen taakbeschrijving klaar. Pater Heekeren zei: “neem het document ‘De bevordering van gerechtigheid en vrede in solidariteit met de armen in het licht van constitutie 112’ als je uitgangspunt. Ik geef je daarin alle vrijheid.”  Die vrijheid heb ik gekregen en kunnen benutten. In het kapittel van 1988 kreeg ik de gelegenheid om verantwoording af te leggen over de ondernomen activiteiten en ontwikkelingen tot dan toe. Gebaseerd op ervaringen, opgedaan tijdens mijn oriënteringsreizen naar een aantal landen, heb ik een taakbeschrijving voor provinciale Gerechtigheid en Vrede Coördinatoren en/of Commissies opgesteld. Deze taakbeschrijving is in de loop der jaren een aantal keren aangepast vanwege nieuwe ontwikkelingen.  Reeds in 1988 moest ik constateren dat het zeer goede en uitdagende document van het kapittel van 1988 op een aantal punten niet meer bij tijd was. Vooral door initiatieven van de Wereldraad van Kerken was het conciliaire proces op gang gekomen waarin de integriteit van de schepping de volle aandacht kreeg.

 

Als ik nu terugkijk ben ik nog meer overtuigd van het belang van deze ontwikkeling. Vandaag zijn we ons bewust dat miljoenen mensen getroffen worden door negatieve klimaatveranderingen en dat menselijk handelen grotendeels verantwoordelijk is voor die veranderingen. Grootschalige landroof, zogenaamd ten behoeve van wereldwijde voedselvoorziening, is oorzaak van het verdwijnen van veelzijdige vegetatie en oeroude bomen. Als ik kijk naar de belangrijkste ontwikkeling sinds 1982 op het terrein van gerechtigheid en vrede dan is dat de intrinsieke verbinding met de integriteit van de schepping. Te midden van klimaattoppen, internationale en lokale conferenties rond dit thema is de Encycliek Laudato Si het meest veelzijdige en indrukwekkendste statement.

 

In de voorbije 6 jaar heb ik een fijne en ook vruchtbare vriendschap opgebouwd met Daisuke Narui – Generale GVS Coördinator sinds 2012. Hij had veel bewondering voor de inzet van Peter van de Wiel en heeft onlangs nog zijn droefheid en medeleven betoond bij het overlijden van Jean-Pierre Akueson,  Onlangs heeft Daisuke zijn GVS verslag gedaan voor het huidige Generale Kapittel. Hier volgen enkele passages die mij bijzonder aanspreken. ik gebruik de nummers zoals aangegeven in het verslag.

 

2. Trends in de voorbije 6 jaar

Op de eerste plaats willen we kijken naar de globale GVS situatie zodat we beter kunnen begrijpen hoe de SVD heeft gereageerd op de sociale kwesties van de tijd.

 

2.1. In de wereld

Deze zes jaar onderscheiden zich door een groot aantal problemen: migratie, vluchtelingen, terrorisme, burgeroorlog, stammenconflicten, corruptie, een steeds groter wordend gat tussen rijk en arm, de verwoesting van het milieu, klimaatverandering, natuurrampen, onderdrukking van inheemse bevolkingsgroepen, landroof, fundamentalisme, nationalisme, religieuze intolerantie, enzovoort. Wereldleiders proberen wel om deze problemen aan te pakken, maar we zien ook negatieve trends in een heel aantal landen.

We constateren ook dat de inzet van civiele groepen zoals NGOs tegenwoordig een grotere invloed heeft op wereldniveau. Netwerken en communicatie door de sociale media hebben de macht de maatschappij te beïnvloeden. Tot nu toe “taboe” onderwerpen zoals seksueel misbruik, discriminatie tegen lesbiennes, homo’s, biseksuelen, en transgenders (LGBT) worden in alle openheid en serieus in het openbaar besproken.

 

2.2. In de Katholieke Kerk.

Paus Franciscus, die in 2013 werd gekozen, beïnvloedde de wereld op een aangrijpende wijze door zijn presentie, woord en daad. Hij bezoekt conflictgebieden en roept op tot vrede. Formele documenten, in het bijzonder Evangelii Gaudium en Laudato SI, hebben een grote sociale impact, niet alleen op de Katholieke Kerk, maar ook op andere denominaties en de seculiere wereld. In 2017 werd een herstructurering van de pauselijke raden voor sociale zaken voltooid. Dit was tevens een oproep aan katholieken om hand in hand te werken voor integer menselijke ontwikkeling, inclusief de milieuproblematiek. Gevallen van kindermisbruik door priesters en religieuzen worden nog steeds gerapporteerd en inspanningen om kinderbescherming te versterken gaan door. Paus Franciscus heeft blijk gegeven van een pastorale benadering tot de LGBT problematiek, en dit heeft een enorm impact gehad op de hele wereld.

 

Daisuke rapporteert uitvoerig over Vivat International. Voor ons zijn de activiteiten daarin het interessantste.

 

Vivat International: activiteiten

Vivat werkt op lokaal en internationaal niveau voor mensenrechten en milieu. Het richt zich specifiek op vier gebieden, namelijk uitroeien van armoede, vrouwen, duurzame ontwikkeling en de cultuur van vrede. In de voorbije zes jaar is Vivat zowel structureel als in activiteiten gegroeid. Ik zal hier enkele activiteiten vermelden.

 

Vivat heeft een groot aantal sociale kwesties aangepakt. Belangrijke kwesties waren: de mijnbouw, landroof, de rechten van inheemse volken, migratie en vluchtelingen. In Indonesië en Brazilië zijn een aantal lobby- en netwerk activiteiten ondernomen tegen mijnbouw giganten. In 2014 heeft Vivat Indonesië, in samenwerking met het Vivat kantoor in New York, lokale SVD en andere organisaties, de mensen in Ruteng ondersteund, die het slachtoffer waren van plaatselijke mijnbouwactiviteiten. Lobbyactiviteiten werden ondernomen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau, en als resultaat werd de mijn gesloten en heeft de nationale regering een ‘Task force’ in leven geroepen die bemiddelt bij grondstoffen gerelateerde conflicten.

 

Enkele conclusies

Uit het 20 pagina’s lange verslag heb ik slechts enkele van de meest aansprekende gedeeltes kunnen kiezen. Het is bemoedigend op te kunnen merken dat het hele veld van gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping zich in de voorbije dertig jaar steeds verder heeft geprofessionaliseerd en gekenmerkt wordt door netwerken en veel lobby activiteiten. Het meest verheugd ben ik wel over de GVS commissies en Vivat In Indonesië. Zij combineren een geweldige inzet met een grote professionaliteit.

Herman Wijtten