“SPIRITUALITEIT, HIV EN AIDS”

Gezondheid en toekomst voor vluchtelingen met hiv/aids

Volgens het hiv monitoring report van 2017 zijn er in Nederland ongeveer 22.000 mensen geregistreerd met hiv of aids. Dat betekent dat zij zelf weten dat zij hivpositief zijn en onder controle of behandeling van een ziekenhuis staan. Zeker 40% van de mensen met hiv komt oorspronkelijk niet uit Nederland. 13% komt uit Sub-Sahara Afrika en 4% komt uit het Caribisch gebied. ShivA is gespecialiseerd in zingevings- en levensvragen en zet zich sinds 2001 in voor het bevorderen van de kwaliteit van leven van vrouwen uit Afrika en het Caribisch gebied (Positive Sisters).

Vanaf september 2016 begon ik bij ShivA het project “Positive Brothers”. De doelgroep bestaat ook uit migrantenmannen uit Afrika en het Caribisch gebied die woonachtig zijn in heel Nederland, veelal vluchtelingen. In 2015 is van ruim 3000 Sub-Sahara Afrikanen in Nederland bekend dat ze hiv/aids hebben (www.hiv-monitoring.nl). Bij wie weten dat ze geïnfecteerd te zijn, is er sprake van schaamte, zelfstigma en groot isolement. Het hebben van hiv/aids staat hun gezondheid en persoonlijke ontwikkeling in de weg. Dit terwijl hiv/aids goed te behandelen is als mensen geïnformeerd en gemotiveerd zijn, zodat zij tijdig de juiste medicijnen innemen. De combinatie van hiv/aids met de veelal ingrijpende gebeurtenissen die vluchtelingen hebben meegemaakt (o.a. dictatuur, oorlog, traumatische vlucht) maakt deze doelgroep bijzonder kwetsbaar.

De afgelopen jaren heeft ShivA een succesvolle aanpak ontwikkeld om vluchtelingen en migranten te bereiken met inzet van rolmodellen uit de eigen gemeenschap. Deze inzet heeft positief effect op toekomstperspectief, acceptatie van de hiv-status en leidt tot meer zelfvertrouwen.

Door een combinatie van een goed opgeleid rolmodel/maatje en groepsbijeenkomsten verbeteren de “therapietrouw”, een stabiele toekomst, de gezondheid, de kwaliteit van leven en de zelfredzaamheid in de Nederlandse samenleving. En uiteraard neemt (zelf)stigma af, waaronder, gezien de cultuur van herkomst, de vervanging van geloof als grote stressfactor (hiv = straf van God of hiv = zwarte magie) door een ondersteunende coping strategie (bedoeld wordt: Hoe ga je om met het probleem?).

ShivA werkt landelijk samen met ziekenhuizen. We maken afspraken met de hiv-consulenten over doorverwijzen van patiënten. Zij melden twee doelgroepen aan. De eerste groep zijn de mensen met hiv/aids die net de testuitslag hebben ontvangen. Zij moeten starten met medicatie en de hiv-consulenten constateren dat hiervoor extra begeleiding nodig is. Een tweede groep betreft mannen met hiv/aids die al langere tijd onder begeleiding zijn en van wie het ziekenhuis constateert dat zij niet “therapietrouw” zijn en dat daarom extra ondersteuning noodzakelijk is.

We bouwen in het kader van dit project aanvullende samenwerking op met zorgprofessionals die werken met vluchtelingen, zoals Pharos, Het Wereldhuis van de Protestantse Diaconie Amsterdam voor ongedocumenteerden en de Equator Foundation, een organisatie die zich richt op traumabehandeling van vluchtelingen.

Omdat dit ambitieus is, werk ik hard aan het leggen van contacten. Ik heb al veel contacten gelegd om migrantenmannen met hiv vooruit te helpen in hun eigen acceptatieproces, zodat zij straks sterker zijn als ze als ‘Positive Brothers’ getraind kunnen worden. Er zijn al drie groepsbijeenkomsten voor mannen met hiv geweest waar zij met elkaar ervaringen en verhalen konden delen. Deze bijeenkomsten in februari en juni 2017 en in februari jl. zijn erg positief verlopen. Deelnemers kunnen na verloop van tijd doorstromen naar de vrijwilligerstraining. Afgelopen jaar hebben zeven mannen een basistraining voor migrantenmannen met gezondheidsproblemen succesvol afgesloten. Deze mannen begeleiden nu nieuwe patiënten van verschillende ziekenhuizen in het land. Ik coördineer alle zaken tussen de hiv-consulenten en de getrainde Positive Brothers. Soms krijg ik uitnodigen voor een spreekuur met patiënt in een ziekenhuis of hij komt bij me op het kantoor, thuis of  we spreken ergens af voor een gesprek. Vaak bezoek ik ‘Positive Brothers’ bij het asielzoekercentrum of hun woonplaats. Ook beheer ik een WhatsApp-groep voor migrantenmannen met hiv in Nederland. Dit alles leert ons dat het om kwetsbare situaties gaat en dat het tijd kost om de mannen voldoende vertrouwen te geven en onze drie doelen, namelijk IK ZAL LEVEN, IK NEEM MIJN MEDICIJNEN EN IK GA DOOR MET MIJN LEVEN te bereiken zodat zij ook voor anderen iets kunnen betekenen.

Dit jaar komt de hele wereld naar Amsterdam. De 22e internationale aidsconferentie (AIDS 2018) zal van 23 t/m 27 juli in Amsterdam gehouden worden. Deze tweejaarlijkse conferenties trekken tienduizenden mensen: zij die leven met hiv en mensen die werkzaam zijn op het gebied van hiv, beleidsmakers en anderen die zich inzetten voor het beëindigen van de epidemie. Zij bieden uitgebreide mogelijkheden voor het delen en netwerken op alle niveaus van zorg en reactie op de epidemie. ShivA migrantenvrouwen en mannen zullen een platform hebben om onze verhalen met de wereld te delen. Voor informatie zie: www.aids2018.org

Edmund Owusu svd