Zusters Ursulinen in Uden

De pastoor van Tildonk bij Leuven, J. C. M. Lambertz, geboren in Hoogstraten in 1785, richtte in zijn parochie in 1818 een schooltje op met behulp van drie vrome juffrouwen. Het aantal vrouwelijke leerlingen (pensionaires) en juffrouwen nam toe en in 1832 legden enkelen de “eeuwige gelofte” af en onderschreven de regel van de Ursulinen van Bordeaux.  De orde breidde zich uit en pastoor Lambertz stichtte kloosters buiten België. Bij zijn dood in 1869 had de pastoor vanuit Tildonk meer dan 40 kloosters opgericht, onder andere in Nederland, Indonesië en India.

In 1845 begon hij in een nieuw gebouw aan de Boekelsedijk in Uden een pensionaat, onder de naam “Huize Nazareth”, voor meisjes die opgeleid werden tot juffrouw (onderwijzeres). Voor de internen was de voertaal Frans! Oude ansichtkaarten hebben een Franse tekst! (Zie : Jan Koster, Van urnenveld tot strooiveld, blz. 209). De internen kwamen meestal uit de welgestelde burgerij van boven de rivieren. Opvallend veel meisjes uit Volkel volgden de lessen als externen.

Eén  van de zeven zusters, die vanuit Tildonk naar Uden werden gestuurd in 1845 , was een zus van Pater Damiaan De Veuster  : Eugénie De Veuster, zuster Alexis, geboren in Haacht op 11 oktober 1825. Bij het voorbereiden van een tyfuspatiëntje op de eerste H. Communie raakte zij zelf besmet en overleed in Uden op 5 april 1854. Haar zusje Pauline, toen pensionaire in Uden, trad later in en werd zuster Alphonse, geboren in Tremelo op 20 maart 1835 en overleden in Uden op 4 juli 1873. Beiden werden op het kerkhof van de zusters begraven. Sommige zusters waren “mère” en anderen “soeur” = werkzuster? De zussen van Pater Damiaan waren beiden “mère”.

Het pensionaat fungeerde van 1845 tot 1910. Toen werd het gesloten door gebrek aan leerlingen en personeel. Ondertussen waren de zusters een nieuwe stichting begonnen in Boxtel die zeer succesvol zou worden.

De SVD kocht het huis en de grond op 11 mei 1911 voor 62.650 gulden om er de paters, broeders en studenten te huisvesten die tot dan toe in het moederhuis in Steyl hun opleiding deden.

In november 1941 werd het missiehuis Sint Willibrord gevorderd door het Duitse leger en in september 1944 totaal verwoest. In 1954 begon Sint Willibrord opnieuw in Deurne.

Zowel de zusters Ursulinen alsook de leden van de SVD hadden op het terrein een eigen begraafplaats.

Die van de zusters in de buurt van de kapel, die van de SVD verderop, maar binnen de omheining. De eerste zuster werd begraven op 9 december 1846. In totaal lagen er 34, begraven tussen 1846 en 1910.

De eerste van de SVD was broeder Emmanuel Thoolen op 23 juni 1913. (Ik herinner me dat wij, studenten, voor het morgengebed op het kerkhof van de SVD de kruisweg gingen bidden, maar, ofschoon ik van 1937 tot 1941 in Uden op het kleinseminarie was, herinner ik mij niets van het kerkhof van de zusters, JvZ).

In 1957 zijn de grafresten van 34 zusters van het voormalige kloosterkerkhof van de Ursulinen herbegraven in een verzamelgraf op het kerkhof van de Dienaressen van de H. Geest (Retraitehuis).

De paters, broeders en studenten SVD werden in 1958 overgebracht naar Deurne op het kerkhof van de SVD.

Verantwoording : de data verschillen soms, bijvoorbeeld het jaar van overlijden van de zussen van Pater Damiaan. Daarom volg ik de data die staan in het boek van Jan Koster.

Teteringen, 14 december 2017

Jan van Zeeland S.V.D.